Haber / Duyuru

ADLİ SİCİL KAYDININ SİLİNMESİ VE YASAKLANAN HAKLARIN GERİ VERİLMESİ USULÜ

ADLİ SİCİL KAYDININ SİLİNMESİ

Adli Sicil Kaydı Nedir?

Kesinleşmiş mahkeme kararına dayanılarak kişiler hakkında ceza ve güvenlik tedbirlerine ilişkin bilgilerin kaydedildiği sisteme “adli sicil” denilmektedir. Adli sicil kaydı, vatandaşın devlet nezdinde tutulan suç kaydı olarak tarif edilebilir. Adli sicil kaydına halk dilinde sabıka kaydı da denilmektedir.

Kişinin işlediği herhangi bir suç nedeniyle hükmedilen ceza veya güvenlik tedbiri yaptırımının adli sicil kaydına işlenebilmesi için mahkeme kararının kesinleşmesi gerekir. Kesinleşmeyen mahkeme kararları adli sicil kaydında yer almaz.

Hangi bilgiler adli sicil kaydına işlenir?

1- Hapis cezasına mahkumiyet kararları adli sicil kaydına işlenir. Hapis cezası nedeniyle kişi cezaevine konulduktan belli bir müddet sonra şartlı/koşullu salıverilmişse, koşullu salıverilme (tahliye) kararı da adli sicil kaydına işlenir. Koşullu salıverilmede denetim süresinin uzatılmasına ve koşullu salıverilme kararının geri alınmasına dair karar da adli sicil kaydına işlenir.

2- Kişi mahkum olduğu hapis cezasının infazını tamamlamışsa, hapis cezasının infazının tamamlandığına dair bilgi de adli sicil kaydında yer alır.

3- Hapis cezası ertelenmişse, cezanın ertelendiğine dair bilgi ile birlikte kişinin tabi bulunduğu denetim süresi de yer almalıdır. Ayrıca denetim süresinin yükümlülükler uygun ve iyi halli olarak geçirilmesi halinde cezanın infaz edilmiş sayılacağı hususu da adli sicil kaydına işlenir. Eğer ertelenen hapis cezası, denetim süresinin yükümlülüklerine uyulmadığı için cezanın infaz kurumunda çektirilmesine karar verilmişse bu karar da adli sicil kaydına yazılır.

4- Adli Para Cezası mahkumiyet hükmü ile ilgili bilgiler de adli sicil kaydına işlenir. Adli para cezası ödenmişse ödenmek suretiyle infaz edildiği hususu, adli para cezası ödenmemişse tazyik hapsi suretiyle kısmen veya tamamen infaz edildiği hususu adli sicil kaydına işlenir.

5- Kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırıma mahkumiyet halinde buna dair karar adli sicil kaydında yer alır.

6- Belli hakları kullanmaktan yoksun bırakılmaya dair istisnai bir hal veya mahkûmiyet hükmüyle bağlantılı olarak verilen, belli bir hak ve yetkinin kullanılmasının veya belli bir meslek veya sanatın icrasının yasaklanmasına ya da sürücü belgesinin geri alınmasına ilişkin karar da adli sicil kaydına işlenir.

7- Türk vatandaşı hakkında yabancı mahkemeden verilmiş ve kesinleşmiş olan mahkûmiyet kararının Türk hukuku bakımından doğurduğu hak yoksunluklarına ilişkin olarak Cumhuriyet savcısının istemi üzerine mahkemece verilen karar adli sicil kaydına işlenir.

8- Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık dolayısıyla verilen karar adli sicil kaydına işlenir.

9- Ceza zamanaşımının dolduğunun tespitine ilişkin karar adli sicil kaydına işlenir.

10- Genel veya özel affa ilişkin kanun; özel affa ilişkin Cumhurbaşkanlığı kararı adli sicil kaydına işlenir.

11- Askerî Ceza Kanununa göre verilmiş mahkûmiyet kararlarındaki ferî cezalar adli sicil kaydına işlenir

Adli Sicil Kaydı Ne Zaman Silinir? Nasıl Silinir?

5352 sayılı Adli Sicil Kanunu, adli sicil kaydının ne zaman ve nasıl silineceğini açıkça belirtmiş, uygulamada oluşan tereddütler de Yargıtay tarafından içtihatlar yoluyla giderilmiştir. Buna göre adli sicil kaydı şu şekillerde silinebilir:

1- Eğer ceza ve güvenlik tedbirinin infazı tamamlanmışsa adli sicil kaydı infazın tamamlanmasıyla kendiliğinden silinmelidir. İnfazın tamamlanmasından anlaşılması gereken, ceza hapis cezasıysa bihakkın tahliye tarihi veya denetim süresinin son bulduğu tarihtir. Ceza adli para cezası ise, adli para cezasının ödendiği tarih veya tazyik hapsine çevrilmişse cezaevinden çıkış tarihidir.

2- Ceza mahkûmiyetini bütün sonuçlarıyla ortadan kaldıran şikayetten vazgeçme veya etkin pişmanlık halinde adli sicil kaydı silinir.

3- Ceza zamanaşımının dolması veya genel af veya kişinin ölümü halinde adli sicil kaydı silinir.

Uygulamada adli sicil kaydının silinmesi ile ilgili mağduriyetler oluştuğundan hükümlünün hukuki durumunun bir ceza avukatı ile mütalaa edilmesi hak kaybını önleyecektir.

YASAKLANAN HAKLARIN GERİ VERİLMESİ

Memnu hakların iadesi, diğer bir deyişle yasaklanmış hakların geri verilmesi, hükümlü hakkında bir cezaya mahkumiyet nedeniyle TCK dışındaki kanunların meydana getirdiği yasaklılıkları ortadan kaldıran bir ceza hukuku kurumudur.

Yürürlükte bulunan 5237 sayılı TCK, cezanın infazı ile birlikte kişinin tüm yasaklanmış haklarını da geri kazanacağını belirtmektedir. Fakat, TCK dışındaki bazı özel kanunlar hükümlünün mahkumiyet nedeniyle bazı hakları kullanmasını engelleyen hükümler taşımaktadır. Örneğin, hükümlünün TCK’ya göre cezası infaz edildiği halde; avukatlık, milletvekilliği, mali müşavirlik, devlet memurluğu gibi meslekleri yapması ilgili mesleklerin özel kanunları ile yasaklanmıştır. Hükümlünün bu yasaklılık halinden kurtulmak için ayrıca mahkemeye başvurarak memnu hakların iadesi (yasaklanmış hakların geri verilmesi) kararı alması gerekir.

Memnu Hakların İadesi (Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi) Şartları

5352 sayılı Adli Sicil Kanununa eklenen 13/A maddesi gereği memnu hakların iadesi talebinde bulunabilmek için üç şartın bir arada bulunması zorunludur:

·       Memnu hakların iadesi için birinci şart, mahkum olunan cezanın infaz edilmesidir. Cezanın infaz edilmesinden kastedilen hükümlünün cezaevinden koşullu salıverilerek tahliye edilmesi değildir. Koşullu salıverilen hükümlünün dışardaki denetim süresini de tamamlayarak ceza mahkemesinin mahkumiyet hükmünde yer alan tüm ceza süresinin infaz edilmesidir.

·       Memnu hakların iadesi için ikinci şart, cezasının infazından itibaren 3 yıllık bir sürenin geçmiş olmasıdır. Cezanın infazından itibaren 3 yıl geçmemişse hiçbir şekilde yasaklanmış hakların geri verilmesi talebinde bulunulamaz.

·       Memnu hakların iadesi için üçüncü şart, cezanın infazından başlamak ve cezanın infazından sonra geçirilmesi gereken 3 yıllık süre de dahil olmak üzere bu süre içerisinde hükümlünün yeni bir suç işlememesi ve yaşamını “iyi halli” olarak sürdürdüğüne dair mahkemede kanaat oluşturmasıdır. Uygulamada mahkemeler, hükümlü suç işlememiş ve açıkça bilinen olumsuz bir özelliği yoksa hükümlüyü “iyi halli” kabul etmektedirler.

Memnu hakların iadesi talebinde bulunmak için yetkili mahkemeye bir dilekçe verilmelidir. Yasaklanmış hakların geri verilmesine dair talepler bir Ceza avukatı veya herhangi bir avukat vasıtasıyla da mahkemeye sunulabilir.